Chỉ 15 ngày sau khi nhậm chức Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam, ông Tô Lâm đã nhanh chóng bắt đầu chuyến thăm Trung Quốc, vào ngày 18/8.
Đáng chú ý, đây là chuyến thăm cấp nhà nước đầu tiên của ông Tô Lâm, trên danh nghĩa Tổng Bí thư Đảng và Chủ tịch nước. Giới quan sát đặt ra câu hỏi, vì sao, tân Tổng Bí thư – Chủ tịch nước Tô Lâm phải vội vàng thăm Trung Quốc như vậy?
Trong khi, đối với các lãnh đạo Việt Nam trước đây, như Tổng Trọng hay Tổng Mạnh, các chuyến công du nước ngoài đầu tiên đến Trung Quốc, thường mất khoảng 6 tháng để chuẩn bị.
Giới quan sát trong và ngoài nước đánh giá, Ban lãnh đạo Bắc Kinh dường như không tin tưởng Tô Tổng. Chỉ trong ngày đầu tiên, khi Tô Tổng diện kiến ở Bắc Kinh, ông Tập Cận Bình đã nhiều lần “nhắc đi, nhắc lại”, cái gọi là mối quan hệ đồng chí, anh em, sâu sắc giữa ông và Tổng Trọng.
Phải chăng, đây là chỉ dấu cho thấy, Chủ tịch Tập Cận Bình muốn khuyến cáo Tô Tổng, chớ có đi “chệch” con đường của người tiền nhiệm? Nhất là trong bối cảnh, có nhiều biểu hiện cho thấy, ông Tô Lâm đã không ngần ngại xuất hiện cùng với cựu Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng – một nhân vật được đánh giá là mang tư tưởng cải cách, trong một số sự kiện quan trọng.
Việc Ban lãnh đạo Bắc Kinh không ưa Tô Tổng, chắc chắn có liên quan đến việc Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, ngay sau chuyến thăm Trung Quốc, đã bị ông Tô Lâm truất chức. Đây là hành động được dư luận Việt Nam đánh giá, là cái tát “trời giáng” với Vương Đình Huệ, và là “vuốt mặt không nể mũi” đối với ông Tập Cận Bình.
Vào cuối tháng 7/2024, sau những đồn đoán về việc Chủ tịch nước Tô Lâm sẽ trở thành Tổng Bí thư, truyền thông quốc tế đưa tin, Trung Quốc đã cho máy bay do thám từ đảo Hải Nam, xâm nhập dọc biển Việt Nam 2 lần. Giới phân tích cho rằng, Trung Quốc ngầm gửi lời răn đe đến Tô Tổng.
Ban lãnh đạo Trung Quốc đã cố gắng tỏ ra khá trọng thị, khi tổ chức lễ đón cấp nhà nước dành cho Tô Tổng, với sự chủ trì của Tổng Bí thư, Chủ tịch Tập Cận Bình. Nước chủ nhà Trung Quốc cũng đã cho bắn 21 phát đại bác, chào mừng người đứng đầu của Đảng và Nhà nước Việt Nam.
Đáng chú ý, truyền thông Trung Quốc cố ý diễn giải các tuyên bố của Tô Tổng trong chuyến thăm này, theo cách có với hàm ý bất lợi cho Việt Nam, và có lợi cho Bắc Kinh.
Có một sự bất thường trong chuyến thăm này, khi Tô Tổng và đoàn lãnh đạo cấp cao Việt Nam không bay thẳng đến Bắc Kinh trong ngày đầu tiên, như thông lệ. Ông Tô Lâm và đoàn đã ghé thăm thành phố Quảng Châu, mà theo truyền thông Trung Quốc giải thích, ông Tô Lâm đi thăm một số địa điểm – nơi ông Hồ Chí Minh từng tiến hành các hoạt động cách mạng, khi ở Quảng Châu.
Đó là một trong những lý do vì sao, mạng xã hội Việt Nam đánh giá rằng, Trung Quốc coi thường Việt Nam nói chung và Tô Tổng nói riêng. Kể cả việc Bắc Kinh bố trí Ngoại trưởng Vương Nghị – Ủy viên Bộ Chính trị, đón Tô Tổng tại sân bay, là điều không tương xứng với nghi thức.
Trên mạng xã hội Việt Nam, có nhiều ý kiến nhận xét rằng, “không biết lý do là gì, nhìn những hình ảnh truyền thông 2 nước công bố, cho thấy, ông Tô Lâm tỏ ra căng thẳng và không được vui!”.
Việc Tô Tổng nhanh chóng sang thăm Trung Quốc, được cho là nhằm thể hiện sự tôn trọng và cũng để xoa dịu Bắc Kinh, trong bối cảnh quan hệ giữa Việt Nam và Hoa Kỳ ngày càng phát triển. Được biết, trong tháng 9 tới đây, ông Tô Lâm dự kiến sẽ đến Hoa Kỳ, để tham dự Kỳ họp Đại hội đồng Liên Hợp Quốc, và có khả năng sẽ gặp Tổng thống Joe Biden.
Trà My – Thoibao.de
