Các ứng xử của chính quyền dưới thời tổng thống Donald Trump đới với Trung Quốc đem lại ấn tượng chưa từng thấy đã khiến cho người Việt dường như xem ông Trump là tổng thống của mình và ngay cả thái độ của chính quyền Cộng sản toàn trị ở Việt nam cũng có sự chuyển biến rõ rệt.
Dường như “ý Đảng và lòng dân” có chuyển biến đến gần nhau hơn cũng nhờ ông Trump cùng với cuộc bầu cử Mỹ đang khuấy động người Việt nam hơn nửa năm qua, đó là một góc nhìn riêng của một Cựu tù nhân lương tâm, Tác giả Anh Ba Sàm Nguyễn Hữu Vinh qua bài bình luận sau đây.
Báo của đảng Cộng sản Việt Nam, người của đảng xưa nay cứ mãi tự tán tụng “Ý Đảng, lòng Dân“, để ra điều người dân một lòng tin vào đảng, còn đảng thì luôn làm theo tâm nguyện của dân.
Nhưng, trên thực tế, có được như thế?
Tình trạng khiếu kiện, án oan sai ngày càng nhiều mà báo chí, cơ quan nhà nước cũng không thể không thừa nhận. Nạn tham nhũng từ trên cấp rất cao xuống tới thôn xã đã trở thành quốc nạn – đảng phải gọi là “giặc nội xâm“. Chuyện chủ quyền biển đảo, người dân không khỏi nghi ngờ khi những cuộc biểu tình chống Trung Quốc gây hấn cứ bị trấn áp bằng đủ cách thức khác nhau.
Đảng không chịu cho ra Luật biểu tình, Luật về Hội, để những hội đoàn quốc doanh tiếp tục sống bằng đồng thuế của dân, báo chí quốc doanh lại còn phải tròng thêm mấy “vòng kim cô” nữa, làm sao đảng nghe cho thấu, cho thật “lòng Dân“?
Ấy thế mà dường như có một thứ Đảng và Dân có thể đến gần với nhau hơn: hiện tượng Trump.
Về chủ quyền biển đảo
Trong khoảng 15 năm nay, với Việt Nam, vấn đề Biển Đông luôn sôi sục bởi hành động xâm lấn, gây hấn từ Trung Quốc. Điệp khúc “phát ngôn” nhàm chán của Việt Nam, phản ứng quốc tế, những đe nẹt từ Hoa Kỳ với Trung Quốc, xem ra không hiệu quả chút nào.
Cũng phần vì thế mà ở Việt Nam, lòng dân mãi không yên; nghi ngại đảng, nhà nước thỏa hiệp với Trung Quốc. Biểu tình, mạng xã hội, kiến nghị, các công trình nghiên cứu… năm này qua năm khác, bùng lên rồi bị dập tắt hoặc lặng dần. Bế tắc từ hai phía!
Bang giao Mỹ – Việt
Doanh nhân Mỹ – Việt ký kết hợp tác với nhau trước sự chứng kiến của lãnh đạo Mỹ và Việt Nam tại Hà Nội trong chuyến thăm của Tổng thống Trump hôm 27/12/2019
Chính quyền Trump đã chọn một cách tiếp cận vấn đề hoàn toàn khác nhiều đời tổng thống trước.
Cùng lúc liên tục nhiều biện pháp liên quan đối ngoại, góp phần bổ trợ là chưa từng có; gây sốc tới độ khắp hoàn cầu, từ đồng minh cho tới kẻ thù, đối thủ trong ngoài cùng nhảy dựng. Từ lớp lớp tinh hoa xã hội (thiên tả, cực tả) bao gồm trí thức “cao cấp“, giới truyền thông lão luyện, bao chính trị gia “thượng thặng” và hàng ngũ tài phiệt (gắn bó không ít lợi ích với Trung Quốc) như bị bỉ mặt giống những chàng ngốc mà đạo đức giả; để từ chuyện chỉ như đối thủ, bất đồng thôi lại hóa như kẻ thù với chính quyền Trump.
Chỉ trong chưa đầy bốn năm mà khối lượng, chất lượng những động thái, quyết định của Hoa Kỳ, không chỉ đơn giản trên Biển Đông, mà còn trên nhiều lĩnh vực, “trận địa” khác liên quan, trong đó có thêm vấn đề Mekong, là đặc biệt lớn. Với Đài Loan gần và rõ nhất.
Chính quyền Việt Nam rõ ràng đã và đang đón nhận cách tiếp cận này một cách hồ hởi nhưng kín đáo, thận trọng. Từ hai chuyến công du của Tổng thống Trump, trong đó có cuộc thương thuyết lịch sử với Chủ tịch Bắc Hàn, cho tới hàng loạt cuộc ghé thăm của nhiều tàu chiến, hàng không mẫu hạm Hoa Kỳ, … và gần nhất là chuyến thăm bất ngờ của Ngoại trưởng Mike Pompeo là vài trong nhiều minh chứng.
Không khó để cảm nhận một xu hướng quá mới trong việc đối phó với Trung Quốc.
Đảng cộng sản Việt Nam, với sự ràng buộc ý thức hệ cùng Trung Quốc không thể sớm cởi bỏ bớt, bắt buộc phải lặng lẽ “pha loãng” cái chất “đỏ” nhanh hơn qua việc tìm kiếm giải pháp quốc tế hóa vấn đề Biển Đông.
Đại dịch COVID -19 hóa ra lại thêm một cơ may trong cái rủi. Không còn có những cuộc giao du dập dìu giữa hai đảng, các đoàn thể hai nước. Cũng chưa thấy có những chuyến thăm viếng qua lại trước Đại hội Đảng 13.
Vạch cái xấu ‘của đảng láng giềng’
Về phía người dân, dường như đang có được những gợi mở. Không được biểu tình, hội thảo thì cũng đã có thứ khác bù đắp. Báo chí nhà nước được thoải mái hơn trong các tin bài vạch cái xấu của (đảng Cộng sản) Trung Quốc, từ Biển Đông cho tới Đài Loan, Hong Kong, Tân Cương …
Hiện tượng VTV mấy tháng trước công chiếu một bộ phim tài liệu, có sự tham gia chủ xướng của nhiều vị lãnh đạo đảng, lên án nghiêm khắc những hành động ngang ngược, dã man của quân Trung Quốc trong cuộc xâm lăng Biên giới phía Bắc nước ta 1979 là một ví dụ. Còn mạng xã hội, một môi trường mới mẻ cho cư dân mạng “biểu tình“, giúp nhau kiến thức, phát hiện và vạch mặt những dấu hiệu sai trái liên quan chủ quyền lãnh thổ và nuôi dưỡng tinh thần dân tộc thì ngày càng nở rộ, phong phú.
Nhân quyền ở đâu?
Suốt cả phần tư thế kỷ nay, vấn đề nhân quyền ở Việt Nam luôn được Hoa Kỳ, qua tất cả các đời tổng thống khác nhau, quan tâm và tác động bằng nhiều cách.
Thế nhưng, những vụ bắt bớ, xét xử, án tù rồi bị phản đối, hay can thiệp để bảo lãnh xuất cảnh cho các nhà tranh đấu, nhất là khi sắp có chuyến thăm viếng cấp cao đôi bên, hay những cuộc đối thoại nhân quyền xuân thu nhị kỳ của hai nước, … cứ lặp đi lặp lại nhàm chán.
Những vụ án mang màu sắc chính trị vẫn càng nhiều hơn, án tù nặng hơn.
Có thể dần cảm nhận được những biện pháp của Mỹ và phương Tây, trong suốt hàng chục năm, hy vọng làm chuyển biến theo hướng dân chủ hóa đối với các chính quyền cộng sản ở Trung Quốc, Việt Nam sau khi hai quốc gia này cải cách, mở cửa có vẻ nặng về hình thức, kém hiệu quả, thậm chí là mỵ dân. Đằng sau nó còn là ảnh hưởng lớn của những lợi ích kinh tế.
Với Hoa Kỳ, bài toán khó giải còn ở khía cạnh địa chính trị- Việt Nam quá quan trọng trên bàn cờ quốc tế với Trung Quốc là vấn đề số một.
Ba phía: chính quyền, người dân Việt Nam và Hoa Kỳ cần tìm một hướng khác để thay đổi thực trạng này.
Muốn vậy, tôi thấy chúng ta phải xét tới những nguyên nhân gốc rễ.
Vấn đề chủ quyền biển đảo là một trong những nguyên nhân. Nếu phía Hoa Kỳ, các đồng minh, quốc gia đồng quan điểm tiếp tục cách tiếp cận mới (như nêu trên), ắt sẽ giảm bớt dần những xung đột nội tại ở Việt Nam.
Nội bộ đảng, nhà nước Việt Nam – quan điểm cứng rắn hay ôn hòa – nếu được tác động khéo léo từ phía Mỹ, phương Tây sẽ điều chỉnh được cán cân quyền lực bên trong.
Cụ thể, với thế lực muốn gần gũi Trung Quốc, thường sẵn sàng mạnh tay với những biểu hiện tranh đấu cho biển đảo, cho nhân quyền.
Cách tiếp cận mạnh mẽ về Biển Đông gần đây của Hoa Kỳ khiến họ bị yếu thế.
Mặt khác, cần tỉnh táo trước những màn đấu đá nội bộ, tâng công, hoặc “diễu võ dương oai” từ bên trong bằng việc tăng cường bắt bớ giới tranh đấu (nhất là khi sắp có sự kiện chính trị quan trọng); nó thách thức Hoa Kỳ, phương Tây, nếu đánh giá sai, “nóng mắt” công khai phản ứng mạnh ngay có thể bị phản ứng, làm khó chiến lược dài lâu hợp tác chống Trung cộng.
Oái oăm nữa là còn có thế lực, dù không ưa gì Trung Quốc cộng sản, nhưng lại mang đầy tì vết tham nhũng; cũng muốn cải cách thể chế đấy, nhưng lại quyết siết chặt quyền tự do dân chủ của dân để bảo vệ cho khối tài sản khổng lồ của mình.
Ngược lại, với giới chức thuần túy muốn “thoát Trung” đương nhiên không ham gì làm vừa lòng Bắc Kinh bằng những hành động đàn áp tiếng nói dân chủ. Họ tìm được hậu thuẫn ở hiệu quả của giải pháp mới mấy năm nay từ chính quyền Trump với Trung Quốc.
Phân biệt được giữa hiện tượng đơn lẻ với bản chất sâu xa, tìm ra giải pháp khôn ngoan để ứng xử với tất cả những thế lực nói trên là không dễ.
Như vậy, bằng việc mạnh mẽ và kiên trì điều chỉnh trong chính sách với Trung Quốc trên Biển Đông và liên quan, sẽ góp phần sâu xa thay đổi được tình trạng nhân quyền ở Việt Nam theo hướng tích cực; không chỉ trông cậy vào, tiếp tục “kịch bản” những biện pháp gây sức ép trực diện về nhân quyền như nhiều năm trước.
Kinh tế và ý thức hệ
Ngoài ra, không thể không kể đến yếu tố kinh tế, giúp thay đổi từ gốc rễ vấn đề nhân quyền…
Cảnh báo “thao túng tiền tệ“, làm “sân sau” cho hàng hóa Trung Quốc đội lốt để vào Mỹ, lên án “kẻ lợi dụng tệ hại nhất“, … chẳng hạn, là ví dụ cho chiến lược tách dần chế độ này khỏi “bạn vàng” ý thức hệ, lệ thuộc kinh tế.
Từ đó sẽ ảnh hưởng tới vấn đề nhân quyền và Biển Đông.
Về đối nội, một khi sức ép kinh tế của Hoa Kỳ lan tới Việt Nam mạnh hơn, buộc chính thể này phải sớm rứt bỏ cái đuôi tai hại “định hướng XHCN” của “nền kinh tế thị trường” học mót từ Trung Quốc, sẽ giúp định hình lại nhiều lĩnh vực – pháp quyền, văn hóa, khoa học, môi trường, …, không phải chỉ kinh tế; lực lượng dân chủ tiến bộ sẽ có tiếng nói trọng lượng hơn, được dân tin yêu hơn; bớt dần tham nhũng, bất công xã hội.
Viễn cảnh
Sau kỳ bầu cử tổng thống Mỹ, nếu như ông Trump tái đắc cử, những quyết sách với Trung Quốc về kinh tế, Biển Đông, Đài Loan … mấy năm qua, có thêm thời gian ứng nghiệm, sẽ rõ thêm hiệu quả. Từ đó, có chút hy vọng với Việt Nam, sau Đại hội đảng, câu chuyện “Ý Đảng, lòng Dân” sẽ bớt chất hài vốn chỉ để đàm tiếu vỉa hè, mà le lói hiện thực hơn theo hướng cải thiện dân chủ, pháp quyền, đặng giúp chung sức đồng lòng kháng cự Trung Quốc.
Còn nếu như ông Joe Biden đắc cử, dù gắng gượng tới đâu, thì đường lối xuyên suốt của đảng Dân chủ (biểu tượng con Lừa) vẫn vậy, dù có điều chỉnh “làm dáng” chút ít, có cố lần tìm con đường mà tiền nhiệm Donald Trump (đảng Cộng hòa – Con Voi) đã khai phá trong quan hệ với Trung Quốc.
Chợt nhớ câu ngạn ngữ Việt, mà chẳng tiện nói, đành nhái: không có … Voi thì bắt Lừa … vác nặng. Và chúng ta chỉ dám mừng là thế giới này đã nhận ra con đường Voi đã khai mở. Thế thôi!
Trung Kiên – Thoibao.de (tổng hợp)
>>> Công an dùng súng bắn vào dân – Quốc tế kêu gọi ngừng tài trợ
>>> Đối phó Tập – Trump “dí” nước cờ Việt Nam
>>> Vào Đảng để ăn cắp – Mác Lê dùng bịp dân
Cách cài vượt tường lửa miễn phí:
Điện thoại di động (mobile phone) = https://bit.ly/2QCRpE7
Trình duyệt (browser) = https://bit.ly/3hKTidT
