Những ngày gần đây, Đài Loan một lần nữa nổi lên là một chủ đề đối chọi gay gắt giữa Mỹ và Trung Quốc. Ngày 01/5/2020, phái đoàn Mỹ tại Liên Hiệp Quốc khẳng định ủng hộ Đài Loan tham gia các hoạt động tại Liên Hiệp Quốc đồng thời ca ngợi Đài Loan chống dịch thành công. Ngay lập tức, người phát ngôn của phái đoàn Bắc Kinh tại New York phản đối dữ dội.
Phái đoàn đại diện Mỹ tại Liên Hiệp Quốc ngày 01/5 đã có bài đăng trên Twitter ủng hộ việc Đài Loan tham gia Liên Hiệp Quốc.
Tài khoản Twitter của phái đoàn ngoại giao Mỹ tại Liên Hợp Quốc (USUN) viết: “Liên Hiệp Quốc được thành lập như một cở sở phục vụ mọi tiếng nói, một diễn đàn cho mọi quan điểm, góc nhìn đa dạng và thúc đẩy tự do con người. Việc cấm Đài Loan đặt chân vào Liên Hợp Quốc là sự sỉ nhục không chỉ đối với người dân Đài Loan đầy tự hào mà còn đối với các nguyên tắc của Liên Hợp Quốc.”
Đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc Kelly Craft chia sẻ lại dòng tweet này.
Bản tweet cũng đã nhanh chóng nhận được gần 4.000 lượt chia sẻ chỉ sau vài giờ đăng tải.
Trước đó, Bộ Ngoại giao Mỹ cũng đăng tweet kêu gọi đưa Đài Loan vào Hội nghị Y tế Thế giới (WHA) với tư cách quan sát viên.
Theo phái đoàn Mỹ, Liên Hiệp Quốc là một định chế quốc tế với 193 thành viên được xây dựng từ 75 năm nay, trên nền tảng phục vụ cho mọi tiếng nói, đón nhận các quan điểm đa dạng, và thúc đẩy nhân quyền, thì việc ủng hộ Đài Loan tham gia Liên Hiệp Quốc là lẽ đương nhiên.
USUN còn phát động một phong trào ủng hộ Đài Loan trên Twitter với hastag #tweetforTaiwan (tweet vì Đài Loan) để kêu gọi việc đưa quốc gia này vào các tổ chức quốc tế bất chấp sức ép từ Trung Quốc.
USUN kêu gọi: “Hãy tham gia cùng chúng tôi vào phong trào TweetforTaiwan, yêu cầu Đài Loan được gia nhập Hội đồng Y tế Thế giới để Đài Loan có thể đem khả năng chuyên môn xuất sắc của họ vào cuộc chiến chống COVID-19. Thế giới cần Đài Loan trong cuộc chiến này! Hãy nói cho WHO rằng đây là lúc Đài Loan cần được lắng nghe.”
Trong những ngày qua, USUN còn đăng một loạt các dòng tweet ủng hộ Đài Loan.
Một tweet nói: “Có quá đáng hay không khi yêu cầu Đài Loan được chấp nhận để chia sẻ chuyên môn, sự cống hiến của họ cho cả thế giới? Liệu thế giới có cúi đầu trước áp lực và sự de nẹt của Trung Quốc hay không? Đã đến lúc họ được lắng nghe, và đến lúc cần ủng hộ Đài Loan.” 2 hastag được sử dụng là #TweetforTaiwan, #TaiwanModel (Mô hình Đài Loan).
Một tweet khác lại có nội dung: “Mỹ tin chắc rằng Đài Loan xứng đáng có một chỗ trong bàn họp khi thế giới thảo luận COVID-19 và các mối đe dọa khác với y tế toàn cầu. Trước năm 2017, Bắc Kinh không hề phản đối Đài Loan tham gia Hội đồng Y tế Thế giới với tư cách quan sát viên, điều gì đã thay đổi?”
“Có phải sức khỏe của 23 triệu người Đài Loan hiện nay kém quan trọng hơn vào năm 2017? Hay là Trung Quốc đang trừng phạt cử tri Đài Loan vì đã tự do lựa chọn lãnh đạo cho mình?”
USUN cũng lưu ý trong một tweet rằng nhà lãnh đạo Đài Loan Thái Anh Văn đã viết: “Phản ứng của Trung Quốc đối với sự bùng nổ của dịch bệnh COVID-19 trước sau luôn che đậy sự thật, bắt các nhà khoa học im lặng và kiểm duyệt ngôn luận. Sự ứng phó của Đài Loan là mẫu mực cho thế giới.”
Tới ngày 2/5, Cơ quan đối ngoại Đài Loan cũng lên tiếng kêu gọi “những người bạn và đối tác cùng chung chí hướng” tham gia phong trào mà Mỹ phát động.
Đài Loan bị hất ra khỏi Liên Hiệp Quốc vào năm 1971 khi Trung Quốc đạt được một thỏa thuận để thế chân Đài Loan. Không những thế, Đài Loan còn bị loại trừ khỏi mọi cơ quan của Liên Hiệp Quốc.
Đài Loan từng là quan sát viên của WHO từ năm 2009-2016, cho đến khi Bắc Kinh gây sức ép loại Đài Bắc ra khỏi WHO, quy chế quan sát viên của Đài Loan tại Hội đồng Y tế Thế giới bị thu hồi vào năm 2016, sau khi bà Thái Anh Văn, một người có chủ nghĩa độc lập với Bắc Kinh, lên nắm quyền ở hòn đảo.
Mối quan hệ giữa đảo Đài Loan và Liên Hợp Quốc đã căng thẳng từ lâu trước khi đại dịch COVID-19 bùng phát và đã trở nên xấu đi trong 3 tháng qua. Lãnh đạo WHO bị cáo buộc gần gũi với Bắc Kinh và thiên vị Trung Quốc đại lục đối với sự bùng phát của đại dịch COVID-19.
WHO nhiều lần nói rằng họ đã liên lạc với các chuyên gia Đài Loan kể từ khi dịch bắt đầu bùng phát, nhưng chính quyền hòn đảo phàn nàn rằng họ bị từ chối cho tiếp cận với những thông tin quan trọng và bị loại khỏi các cuộc họp khẩn cấp.
Lãnh đạo Đài Loan Thái Anh Văn đã bác bỏ tuyên bố của WHO về việc duy trì trao đổi chuyên môn thường xuyên giữa họ. Bà cho biết 70% yêu cầu tham dự các cuộc họp của họ trong 10 năm qua đã bị từ chối.
Đài Loan có một hệ thống y tế công mạnh mẽ nhất thế giới và đã chứng tỏ tính hiệu quả của mình trong công tác chống dịch COVID-19. Hòn đảo này ghi nhận chưa tới 500 ca nhiễm COVID-19, dù gần với Trung Quốc đại lục, nơi dịch bệnh khởi phát.
Tuy nhiên, từ giữa tháng 4, mối quan hệ giữa Đài Loan và WHO có dấu hiệu ấm dần lên khi trong cuộc họp báo thường kỳ ở Geneva hôm 17/4, Michael Ryan, Giám đốc Điều hành các Chương trình Khẩn cấp Sức khỏe của WHO, nói rằng “chính quyền Đài Loan xứng đáng được khen ngợi. Họ đã đối phó rất tốt với vấn đề sức khỏe cộng đồng… Và các bạn có thể thấy điều đó qua các con số… Chúng tôi ca ngợi điều đó. Chúng tôi đã chứng kiến cách tiếp cận tương tự ở Hong Kong và trên khắp Trung Quốc.”
Rất hiếm khi các quan chức của WHO ca ngợi thành công của Đài Loan trong việc ngăn chặn dịch bệnh, bất chấp những tranh cãi gay gắt về việc loại vùng lãnh thổ này khỏi cơ chế của WHO.
Trước đó, hôm 15/4, Trung tâm Chỉ huy Dịch bệnh Đài Loan xác nhận rằng họ đã thảo luận về việc đối phó COVID-19 với các quan chức của WHO và nói rằng đây là một khởi đầu tốt đẹp sau nhiều năm không thể tham dự.
Trung Quốc đã lập tức phản đối sau những động thái ủng hộ Đài Loan của Hoa Kỳ.
Người phát ngôn của phái bộ thường trực Trung Quốc tại Liên Hợp Quốc cho hay, phái bộ Mỹ tại Liên Hợp Quốc đã can thiệp nghiêm trọng vào công việc nội bộ của Trung Quốc thông qua việc công khai ủng hộ Đài Loan (Trung Quốc) tham gia cơ quan quốc tế này.
Người phát ngôn này nói: “Trên tài khoản Twitter hôm 01/5, phái bộ Mỹ tại Liên Hợp Quốc đã công khai ủng hộ vùng lãnh thổ Đài Loan tham gia Liên Hợp Quốc. Đây là hành động vi phạm nghiêm trọng Nghị quyết 2758 của Đại Hội đồng Liên Hợp Quốc, 3 thông cáo chung giữa Trung Quốc và Mỹ, cũng như chủ quyền và sự toàn vẹn lãnh thổ của Trung Quốc. Động thái này can thiệp nghiêm trọng vào công việc nội bộ của Trung Quốc và làm tổn thương sâu sắc tình cảm của 1,4 tỉ người Trung Quốc“.
Do đó, phái bộ Trung Quốc bày tỏ phẫn nộ và phản đối mạnh mẽ hành động này.
Quan chức trên nhấn mạnh: “Chỉ có một Trung Quốc trên thế giới… Đài Loan là phần lãnh thổ không thể chuyển nhượng của Trung Quốc… Phái bộ Mỹ không có tư cách để nói về vùng lãnh thổ Đài Loan dưới chiêu bài Liên Hợp Quốc hoan ngênh các quan điểm khác nhau. Mỹ liên tục lợi dụng việc cấp thị thực để ngăn chặn hay trì hoãn quyền tiếp cận của các nước thành viên hay xã hội dân sự đối với các hoạt động của Liên Hợp Quốc. Điều này cho thấy đạo đức giả trong quan điểm của Mỹ“.
Theo quan chức này, Trung Quốc hối thúc Mỹ tuân thủ nguyên tắc một Trung Quốc, 3 thông cáo chung giữa hai nước cũng như Nghị quyết 2758 của Đại hội đồng LHQ, lập tức ngừng ủng hộ vùng lãnh thổ Đài Loan, chính trị hóa và làm suy yếu công tác đối phó quốc tế đối với dịch bệnh viêm đường hô hấp cấp COVID-19.
Đồng thời, phái đoàn Trung Quốc tại Geneva ngày 02/5 đã công bố phát biểu của phát ngôn viên Lưu Ngọc Ấn (Liu Yuyin) trên trang web bác bỏ bài viết của Hoa Kỳ liên quan đến Đài Loan.
Phát biểu này sử dụng cụm từ “khu vực Đài Loan”, đề cập đến nguyên tắc một Trung Quốc, đồng thuận năm 1992 và trích dẫn nghị quyết của Đại hội đồng Liên Hợp Quốc… thể hiện một lập trường cứng rắn chống lại Đài Loan.
Hãng AFP ngày 2/5 nói, Hội nghị Y tế Thế giới (WHA) được tổ chức trong tháng 5 này và phái đoàn Trung Quốc tại Geneva đã cự tuyệt việc mời Đài Loan tham dự.
Trang tin Đông Phương Hồng Kông ngày 03/5 cũng đã đưa tin về cuộc khẩu chiến Mỹ – Trung xung quanh việc mời Đài Loan tham dự Hội nghị WHA.
Đông Phương cho biết, bà Lưu Ngọc Ấn, người phát ngôn của phái đoàn Trung Quốc tại Geneva ngày 02/5 đã đưa ra một tuyên bố, nói rằng các quan chức nội các cấp cao của Hoa Kỳ “đã ngang nhiên tiếp xúc với chính quyền Đài Loan” thông qua việc Bộ trưởng Bộ Y tế và Dịch vụ công cộng Hoa Kỳ Alex Azar đã có cuộc nói chuyện qua điện thoại với Bộ trưởng Bộ Y tế và Phúc lợi Đài Loan Trần Thời Trung (Chen Shizhong) và tuyên bố rằng sẽ dốc sức ủng hộ “khu vực Đài Loan” gia nhập WHO và tham gia WHA.
Lưu Ngọc Ấn nói “khu vực Đài Loan” là một phần của Trung Quốc, việc tham gia vào các tổ chức quốc tế, bao gồm các hoạt động của WHO, phải được xử lý theo nguyên tắc “một Trung Quốc”.
Bà tố cáo Chính quyền của Đảng Dân Tiến Đài Loan kiên trì theo đuổi “Đài Loan độc lập” và không ngần ngại “dĩ dịch mưu độc” (sử dụng dịch bệnh để mưu cầu độc lập), từ chối công nhận “Đồng thuận 92” dẫn đến việc không có cơ sở chính trị để “khu vực Đài Loan” tham gia WHA.
Bà cũng yêu cầu “nước liên quan” nhận rõ tình hình, tuân thủ nguyên tắc “một Trung Quốc” và ngừng sử dụng dịch bệnh để thao túng các vấn đề liên quan đến Đài Loan.
Trong khi đó, người phát ngôn của Bộ Ngoại giao Đài Loan, bà Âu Giang An (Ou Jiangan) cũng có những phát biểu quyết liệt không kém.
Bà nói Đài Loan và Trung Quốc không lệ thuộc nhau, chính phủ Trung Quốc đại lục chưa bao giờ cai trị Đài Loan, vì vậy họ không có quyền đại diện cho dân chúng Đài Loan trong các tổ chức quốc tế; chỉ có chính phủ dân cử ở Đài Loan mới có quyền đại diện tại WHO và chịu trách nhiệm trước người dân Đài Loan.
Các thông điệp ủng hộ mạnh mẽ Đài Loan của đại diện Mỹ tại Liên Hiệp Quốc những ngày gần đây ắt hẳn không phải là ngẫu nhiên.
Trong những tuần gần đây, chính quyền Mỹ liên tục cáo buộc Bắc Kinh che giấu thông tin, khiến đại dịch gây tổn hại vô cùng lớn cho phần còn lại của thế giới.
Theo các nhà quan sát, một hình mẫu thành công trong việc chống dịch của Đài Loan càng được công luận quốc tế biết đến thì tình trạng bưng bít thông tin, lối cai trị độc tài, toàn trị của Trung Quốc càng lộ rõ.
Đông Phương, truyền thông Mỹ gần đây đã trích dẫn lời các nhà ngoại giao và hồ sơ cuộc họp nội bộ của WHO cho thấy chính quyền của Tổng thống Trump đang tìm kiếm sự hỗ trợ của đồng minh để “khôi phục địa vị quan sát viên của Đài Loan tại WHA” và có kế hoạch cùng với Nhật Bản, Australia và Anh gửi thư cho Tổng giám đốc WHO Tedros Adhanom, yêu cầu WHO mời Đài Loan tham dự WHA.
Truyền thông Nhật Bản cũng dẫn lời các nguồn tin chính phủ nói rằng Thủ tướng Shinzo Abe bắt đầu cố gắng kêu gọi dư luận quốc tế ủng hộ sự tham gia của Đài Loan vào WHO với mục đích nhằm kiềm chế Trung Quốc.
Australia tuyên bố họ sẽ ủng hộ Đài Loan quay trở lại WHO làm quan sát viên, trong bối cảnh căng thẳng giữa Canberra và Bắc Kinh đang leo thang.
Tổ chức Y tế Thế giới đã trở thành đấu trường mới của cuộc đọ sức quyết liệt giữa hai nước Mỹ – Trung.
Hải Yến – Thoibao.de (Tổng hợp)
Đài Loan “vạch trần” – TQ thao túng
