Ngày 7/4, Facebook Cù Tuấn có bài “Tổng hợp quá trình dỡ bỏ tượng Lenin ở Đông Âu”.
Thoibao.de giới thiệu trích lược bài viết này đến quý khán thính giả, nội dung như sau:
Việc dỡ bỏ các tượng đài Lenin ở Đông Âu là vấn đề phức tạp, nhiều mặt, gắn liền với bối cảnh lịch sử, chính trị của khu vực này.
- Ukraine
Việc tháo dỡ các tượng đài Lenin ở Ukraine bắt đầu từ thời Liên Xô sụp đổ, và tiếp tục ở một mức độ nhỏ trong suốt những năm 1990, chủ yếu ở một số thị trấn phía tây Ukraine. Tuy nhiên, đến năm 2013, hầu hết tượng Lenin ở Ukraine vẫn còn. Tượng đài Lenin lớn nhất tại lãnh thổ Ukraine chưa bị Nga chiếm đóng, từng nằm ở Kharkov, cao 20,2 m, đã bị lật đổ và phá hủy vào ngày 28/9/2014.
Việc phá huỷ các tượng đài Lenin trên quy mô lớn, được khởi đầu bằng việc phá hủy tượng đài Lenin ở Kiev, trên Quảng trường Bessarabian, ngày 8/12/2013. Vào tháng 1/2015, Bộ Văn hóa Ukraine tuyên bố khuyến khích tất cả các sáng kiến công cộng, liên quan đến việc dọn sạch các biểu tượng và tượng đài của Liên Xô tại Ukraine. Bộ Văn hóa Ukraine đã khởi xướng việc loại bỏ khỏi Sổ đăng ký Nhà nước về Di tích Bất động sản của Ukraine, tất cả các di tích liên quan đến thời kỳ Xô Viết.
Vào tháng 4/2015, Quốc hội Ukraine đã bỏ phiếu ủng hộ dự thảo luật “Về việc lên án các chế độ toàn trị Cộng sản và Đức Quốc xã ở Ukraine, và cấm tuyên truyền các biểu tượng của họ”. Đặc biệt, luật này sẽ bắt buộc chính quyền địa phương phải dỡ bỏ các tượng đài về các nhân vật Cộng sản trên lãnh thổ Ukraine.
Một số ước tính cho biết, có hơn 90 bức tượng Lênin đã bị lật đổ trong giai đoạn [diễn ra biểu tình chống Chính phủ Ukraine thân Nga 2013 – 2014]. Vào tháng 12/2015, Tuần báo Ukraina tính toán rằng, 376 tượng đài Lenin đã bị dỡ bỏ hoặc phá hủy, vào tháng 2/2014.
- Ba Lan, Latvia, Litva và Estonia
Ở Ba Lan, việc dỡ bỏ tượng đài Lenin bắt đầu một cách nghiêm túc vào năm 1989, khi đất nước này giành lại độc lập từ Liên Xô. Chính phủ Ba Lan nhanh chóng lật đổ tượng đài Felix Dzerzhinsky, một quý tộc Ba Lan [theo Cộng sản], người đã tổ chức lực lượng Cảnh sát mật Liên Xô sau cuộc Cách mạng Bolshevik năm 1917. Dưới sự cai trị của ông, Cheka – tiền thân của KGB, chịu trách nhiệm về làn sóng khủng bố người Ba Lan.
Năm 2016, Ba Lan ban hành luật xóa bỏ văn hóa Cộng sản, kêu gọi thanh lọc các biểu tượng và tên tuổi gắn liền với thời kỳ Đảng Cộng sản nắm quyền. Tuy nhiên, một số thành phố không có đủ tiền cho việc đó, nên Viện Tưởng niệm Quốc gia đã vào cuộc để giúp đỡ. Kể từ tháng 2/2022, Viện này đã xác định được 60 di tích cần dỡ bỏ và đã lật đổ hơn 20 di tích.
Ở Latvia và Estonia, nơi có cộng đồng người Nga thiểu số khá lớn, việc dỡ bỏ các tượng đài của Liên Xô đã gây ra những cảm xúc phức tạp hơn, khiến người dân địa phương và Chính phủ Nga coi đây là hành vi xúc phạm đến những anh hùng chiến tranh của họ. Ở Latvia, việc dỡ bỏ một tấm bia tưởng niệm của Hồng quân ở thủ đô Riga, đã nhận được sự cổ vũ của dân chúng. Nhưng ở Estonia, một bản sao xe tăng Liên Xô có hình ngôi sao màu đỏ, đã được dỡ bỏ bằng cần cẩu và được chở đến một bảo tàng, thay vì phá bỏ.
Ở Litva, một số đài tưởng niệm còn sót lại của Liên Xô đã bị dỡ bỏ, kể từ khi quốc gia này giành được độc lập, mà không phải chịu sự phản đối.
Ở Ba Lan, việc dỡ bỏ các tượng đài Hồng quân đã vấp phải nhiều phản ứng trái chiều.
Trong một số trường hợp, người dân địa phương ủng hộ việc giữ lại các đài tưởng niệm Hồng quân, vì vai trò của họ trong việc đánh bại Đức Quốc xã. Tại thành phố Gdansk phía bắc Ba Lan, đã có một cuộc tranh luận sôi nổi về biểu tượng xe tăng T-34 của Liên Xô trên Đại lộ Chiến thắng, và thành phố này đã quyết định không dỡ bỏ nó. Chỉ huy xe tăng này là một Trung úy người Ba Lan, và binh lính Ba Lan đã đóng vai trò then chốt trong việc giải phóng thành phố này, tên cũ là Danzig, khỏi Đức Quốc xã.
- Tóm tắt:
Việc dỡ bỏ tượng đài Lenin ở các nước Đông Âu phản ánh mối quan hệ phức tạp và thường xuyên gây tranh cãi giữa quá khứ và hiện tại của khu vực này. Đó là lời nhắc nhở về sự cần thiết phải đối mặt và giải quyết các di sản của quá khứ, đồng thời tìm cách tưởng nhớ và ghi nhớ các sự kiện và trải nghiệm đã định hình nên lịch sử của khu vực trên.
Ý Nhi – thoibao.de
