Yandex từng là công ty CNTT sáng tạo nhất của Nga. Nó thường được so sánh với Google. Giờ đây, công ty mẹ có trụ sở tại Amsterdam đang bán hoạt động kinh doanh ở Nga của mình – dưới áp lực, với mức giá vô lý và cho các ông trùm dầu mỏ Nga.
Khi Nga tấn công Ukraine vào cuối tháng 2 năm 2022, một phong trào quần chúng đã bắt đầu trong vòng vài tuần. Hàng nghìn chuyên gia CNTT, kỹ sư phần mềm và nhà thiết kế web đã rời bỏ đất nước. Một số vì họ phản đối chiến tranh. Những người khác vì sợ bị đưa ra mặt trận. Nhưng hầu hết trong số họ có lẽ chủ yếu là do công việc của họ, giống như bất kỳ ngành nào khác, phụ thuộc vào sự hợp tác với các công ty, đồng nghiệp và đối tác ở phương Tây. Và hết lần này đến lần khác, một công ty lại là trung tâm của cuộc di cư này: Yandex. Một gã khổng lồ về phần mềm và nền tảng bao gồm công cụ tìm kiếm, dịch vụ E-Mail, dịch vụ bản đồ và dịch vụ vận tải của riêng mình, một gã khổng lồ trong toàn bộ thế giới nói tiếng Nga. Nhân viên của ông đổ xô đến Georgia, Thổ Nhĩ Kỳ hoặc Tây Âu – và nhiều người trong số họ chỉ đơn giản là tiếp tục làm việc cho công ty của họ từ đó.
Yandex có một công ty mẹ được đăng ký tại Hà Lan và cho đến khi bị Nga tấn công, Yandex đã được giao dịch thành công trên sàn giao dịch công nghệ Nasdaq, với mức vốn hóa thị trường là 30 tỷ USD vào thời kỳ đỉnh cao. Người đồng sáng lập Arkadi Wolosch thực sự đã phát triển công cụ tìm kiếm cùng lúc với Google, đó là lý do tại sao Yandex thường được so sánh với gã khổng lồ Mỹ. Nếu có một công ty Nga có thể cạnh tranh quốc tế về công nghệ hiện đại và không hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh dầu khí thì đó chính là công ty này ở Moscow.
Các ông chủ tài nguyên đang tiếp quản
Nhưng tất cả điều đó bây giờ đã kết thúc. Sau thời gian dài đàm phán, công ty Hà Lan đã thông báo vào đầu tuần rằng toàn bộ hoạt động kinh doanh ở Nga, trung tâm của Yandex, sẽ được bàn giao cho một tập đoàn gồm các nhà đầu tư Nga. “Tập đoàn Yandex và nhóm của chúng tôi đã phải đối mặt với những thách thức lớn kể từ tháng 2 năm 2022,” ông chủ của nó, John Boynton, cho biết. “Chúng tôi tin rằng chúng tôi đã tìm ra giải pháp tốt nhất có thể cho các cổ đông, nhóm của chúng tôi và người dùng của chúng tôi trong những trường hợp đặc biệt này.” Những người mua bao gồm Argonaut, một nhà đầu tư của công ty dầu mỏ Yukos, và nhà tài phiệt Alexander Ryazanov, người cũng kiếm tiền từ kinh doanh dầu khí. Vì vậy, Yandex hiện đã đến nơi mà mọi thứ ở Nga phải đến nếu muốn được kiểm soát: trong lĩnh vực kinh doanh nguyên liệu thô.
Giá mua là 475 tỷ rúp, hiện tương ứng với số tiền 4,9 tỷ euro. Công ty không giấu giếm sự thật rằng điều này không hề tương ứng với giá trị thực tế của Yandex mà là một cái giá chính trị. Mức giảm giá được cho là “ít nhất 50 phần trăm”. Lý do: Nếu các công ty từ các quốc gia mà chính phủ Nga coi là “thù địch” bán cổ phần tại Nga của họ, họ đơn giản phải chấp nhận sự mất giá như vậy theo tình hình pháp lý hiện hành của Nga.
Thương hiệu vẫn còn ở Nga
Số tiền từ việc bán vẫn thuộc về công ty mẹ Yandex ban đầu và chủ sở hữu của nó, cũng như một số công ty khởi nghiệp nước ngoài từ người sáng lập Yandex Wolosch. Công ty Hà Lan sẽ mất thương hiệu của mình. Tuy nhiên, các dự án còn lại đều có những chủ đề đầy hứa hẹn – chẳng hạn như xe tự lái, dịch vụ đám mây và giáo dục trực tuyến.
Volosh, người có khối tài sản ước tính khoảng 1,5 tỷ USD trong danh sách của Forbes, đã rời Nga vào năm 2014 – cùng năm Moscow sáp nhập bán đảo Crimea của Ukraine. Kể từ đó ông sống ở Tel Aviv, Israel, nơi ông thường xuyên xuất hiện tại các hội nghị và cũng tham gia thành lập các công ty công nghệ.
Ông đã chỉ trích cuộc chiến chống Ukraine rõ ràng hơn hầu hết những người siêu giàu khác ở Nga: Vào tháng 8 năm 2023, Volosh nói trong một tuyên bố công khai: “Cuộc xâm lược Ukraine của Nga là man rợ. Tôi kiên quyết phản đối điều đó.” Tuy nhiên, người sáng lập công ty nằm trong danh sách trừng phạt của Liên minh Châu Âu – cũng bởi vì, theo quan điểm của người châu Âu và người Mỹ, Yandex tiếp tục truyền bá tuyên truyền chiến tranh của Nga. Volosh không còn vai trò điều hành tại Yandex.
Biểu tượng của sự chia rẽ
Cuối cùng, Yandex trở thành biểu tượng của sự chia rẽ giữa Nga và phương Tây: các đơn vị kinh doanh tiếp tục hoạt động riêng biệt, giá mua lại bị Nga trừng phạt chính trị và người sáng lập công ty tài giỏi đã rút lui ra nước ngoài, nơi ông đang cố gắng cứu lấy danh tiếng của mình.
Tuy nhiên, đồng thời, sự chia tách cũng đánh dấu sự sa sút hơn nữa của quốc gia công nghệ Nga. Một công ty từng có thể cạnh tranh với những gã khổng lồ ở Thung lũng Silicon – ít nhất là trong không gian hậu Xô Viết – đã bị hạn chế và cướp đi cốt lõi trí tuệ của mình. Và nhiều người giỏi nhất của nó đã ra nước ngoài. Đó không phải là một dấu hiệu tốt cho tương lai của một đất nước nếu nó cho phép sự hạn chế như vậy.
Lê Anh – Thoibao.de (Tổng hợp)
