Thế nào là chống tham nhũng “không đúng cách”?

Link Video: https://youtu.be/ny1y1TKOHTg

Ngày 1/11, RFA Tiếng Việt có bài bình luận của ông Phạm Quý Thọ – Phó Giáo sư, Tiến sĩ – nguyên Trưởng Khoa Chính sách Công, Học Viện Chính sách và Phát triển, Bộ Kế hoạch- Đầu tư. Bài viết có tựa đề “Chống tham nhũng “không đúng cách” cản trở tăng trưởng kinh tế?”
Theo đó, đây là câu hỏi lớn cần được thảo luận tại nghị trường Quốc hội trong bối cảnh suy giảm tăng trưởng và ồn ào chống tham nhũng.

Tác giả nhắc lại phiên khai mạc Kỳ họp thứ 6 Quốc hội, vào ngày 23/10 vừa qua. Kỳ họp giữa kỳ này với nội dung, chương trình nghị sự dày đặc và quan trọng, với các dự án luật khó, nhưng thu hút sự chú ý cao, có lẽ là Báo cáo kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội năm 2023; dự kiến kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội năm 2024, do ông Thủ tướng Chính phủ trình bày, trong đó vấn đề suy giảm tăng trưởng được quan tâm đặc biệt.

Theo tác giả, phần đánh giá tình hình trong bản báo cáo cho thấy, một trong những nguyên nhân chưa được chỉ ra là, khi chống tham nhũng “không đúng cách”, có thể cản trở tăng trưởng kinh tế, thậm chí làm giảm tăng trưởng.

Tác giả cho biết, mặc dù mối liên hệ giữa tham nhũng và tăng trưởng, cả về định tính và định lượng, được minh chứng, nhưng các nhà nghiên cứu kinh tế và thể chế vẫn cảnh báo về sự hiện diện của “chiếc bẫy” tâm lý, cần phải tránh trong hoạch định và thực thi chính sách.

Ở đây, tác giả cho rằng, “bẫy” tâm lý là trạng thái cảm nhận chống tham nhũng có thể gây ra suy giảm tăng trưởng. Thứ nhất, từng rộ lên ý kiến rằng, “văn hoá phong bì” góp phần tăng trưởng kinh tế. Thứ hai, cũng chính sự tăng trưởng kinh tế đang gây ra tham nhũng.

Tác giả nhận xét, trong nền kinh tế thị trường, việc tập trung quyền lực tuyệt đối để chống lại sự tha hóa quyền lực, chống tham nhũng là “không đúng cách.” Hậu quả nhãn tiền là guồng máy quan chức hoạt động trì trệ và chủ nghĩa cơ hội “lên ngôi”, giới doanh nhân “thế thủ”, lo sợ bị hình sự hoá và hạn chế đầu tư, và tất nhiên, động lực tăng trưởng bị huỷ hoại.

Cách chống tham nhũng này có cội nguồn từ chế độ tập quyền phong kiến, để duy trì chế độ chống tham nhũng thường kết hợp với thanh trừng nội bộ, loại bỏ mầm mống đối trọng chính trị, thậm chí đặt lên hàng đầu việc trừng phạt những quan chức không phục tùng, bất tuân lãnh tụ và không tuyệt đối trung thành với lý tưởng Cộng sản, với phán quyết “tự diễn biến, tự chuyển hóa” mơ hồ.

“Không đúng cách” khi chống tham nhũng coi là “nội bộ Đảng” khi không dựa vào nhân dân, mà dựa vào bộ máy cồng kềnh như ban chỉ đạo phòng chống tham nhũng tiêu cực các cấp, chồng chéo từ trung ương đến cơ sở.

Hơn thế, vẫn theo tác giả, nguy cơ tha hóa quyền lực ngày càng lớn nằm ở ngay hệ thống này. Mới đây, ngày 31/10, Bộ Chính trị ban hành Quy định 131 “về kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác kiểm tra, giám sát, thi hành kỷ luật Đảng và trong hoạt động thanh tra, kiểm toán.” Về thực chất, quy định này thể hiện, Đảng có thêm quyền lực tuyệt đối, và tình thế “vừa đá bóng vừa thổi còi” khó tránh “thiên vị.”

“Không đúng cách” khi chống tham nhũng tỏ ra không bền vững, vì ngày càng phụ thuộc vào vấn đề “minh vương”, nghĩa là người đứng đầu Đảng. “Không đúng cách” khi những nỗ lực chống tham nhũng “không mang lại kết quả như mong muốn”. Và, nguy cơ bất ổn luôn rình rập ở “thượng đình” thách thức công tác cán bộ…

Tác giả kết luận, tăng trưởng kinh tế là nền tảng cho sự thịnh vượng của mỗi quốc gia. Đường lối Đổi mới do Đảng Cộng sản đề xướng, đã “đặt cược” tính chính danh vào sự tăng trưởng. Trước đây, thành tích tăng trưởng cao kéo dài khiến cho giới lãnh đạo “tự mãn” về cái gọi là “tính ưu việt” của chế độ, cho đến khi, tham nhũng ngày càng nghiêm trọng, mang tính hệ thống đang đe dọa sự tồn vong của nó. Nay, liệu Đảng có mạo hiểm “đặt cược” lần nữa vào chính sách chống tham nhũng hiện hành để tăng trưởng nhanh?